بوستان ملت؛ زیر بال پرندگان

وقتی صدایی دلنشین در گوش آدمی می‌پیچد، زیبایی را به روح تزریق می‌کند، مثل صدای یک ساز موسیقی یا صدای یک خواننده و شاید هم صدای یک پرنده که می‌تواند در عمق وجود انسان رخنه کند، اما پرندگان جز صوت زیبا رخ زیبایی هم دارند که توجه انسان را به خود جلب می‌کند.طبیعتی که در مقابل ما پهن شده است زیبایی‌های بسیاری را در دل خود جای داده است که از جمله آن باید به شگفتی‌ها و تنوع زیبایی‌های پرنده‌ها اشاره و آن‌ها را معرفی کرد.بوستان ملت در منطقه 11 به عنوان یک ظرفیت ویژه شهری، میزبان پرنده‌های بومی و مهاجر بسیاری است. پرنده‌هایی که شاید ما هنگام گذر از آن‌ها، به عنوان همان «چغوک» خودمان بشناسیمشان، غافل از اینکه چه تنوعی از رنگ و جثه و گونه را با خود به پرواز در می‌‎آورند. این یک ظرفیت زیست محیطی است که در این سال‌ها کمتر به آن توجه شده است. در واقع بوستان ملت بیشتر به شهربازی و فضای سبز و آب‌نماهایش شناخته شده است.ما سعی کردیم در یکی از روزهای زمستانی، با نگاهی متفاوت به سراغ بوستان ملت برویم و این بار دل به حضور پرندگان بسپاریم. اگر خواستید، شریک لذت ما در این گزارش باشید.

ساز طبیعت

حضور این‌بار من در بوستان ملت با همه دفعات قبل متفاوت است، چون نه برای ورزش و تفریح به اینجا آمده‌ام و نه برای تهیه گزارش از مشکلات اجتماعی. بلکه این بار دوست دارم تصویری از جلوه‌گری پرندگان بوستان ملت را نمایان کنم به همین واسطه گوش و چشمم بیش از همیشه تیز شده است، بعد از اینکه چند متری در رینگ بوستان ملت قدم می‌زنم، صدای پرندگان به گوشم می‌رسد، با ریتمی یکنواخت! قدم‌هایم را با این ریتم هماهنگ می‌کنم، کمی بیشتر گوش می‌دهم، احساس می‌کنم این صدا، فقط آواز پرنده‌ها نیست، آن‌ها با این صدای زیبا با هم حرف می‌زنند! ماشینی با بوق ممتد از حاشیه بولوار معلم گذر می‌کند از همان بوق‌ها که معنی‌ای جز هشدار دارد! حس مانوس‌شدنم با پرندگان را به هم می‌زند. کمی جلوتر دوباره با این صداها و البته با پرنده‌ای که بر روی نرده‌ای حرکت می‌کند همراه می‌شوم، در تعریف آن باید بگویم چیزی جز زیبایی نمی‌بینم، پسری با دوچرخه رد می‌شود و پرنده بعد از احساس خطر پرواز می‌کند. به نظرم می‌آید،ماندن این پرنده‌ها با این شرایط زندگی در بوستانی در مرکز شهر،نشان می دهد ما انسان‌‌ها را دوست زیادی دارند! جز این باشد طبیعت و آرامش و تمیزی آن برای پرندگان، خیلی بهتر از زندگی در کلان‌شهری مثل مشهد است، هرچه به مرکز بوستان نزدیک‌تر می‌شوم از زندگی شهری بیشتر دور می‌شوم و ارتباط بهتری با صدای پرندگان می‌گیرم.

حال پرنده‌ها در بوستان ملت و اطرافش خوش است

برای آشنایی بیشتر با حضور پرندگان در بوستان ملت به سراغ سیعد میرسعیدی می‌روم، او یک پرنده‌نگر تجربی است و سال‌ها با پرنده‌های بوستان ملت زندگی کرده است، از سال 86 تا 95 به مدت 9 سال در بخش انتظامات بوستان ملت مشغول به کار بوده و به واسطه علاقه بسیارش به پرندگان، پرنده‌نگری را خاصه در بوستان ملت در برنامه زندگی روزمره خود قرار داده است، میرسعیدی درحالی‌که از کوچک‌ترین حرکت پرندگان در فضای اطراف غافل نیست، درباره ظرفیت بوستان ملت و تأثیر آن بر حضور گونه‌های پرندگان می‌گوید: «بوستان ملت گونه‌های گیاهی متنوع و خوبی دارد به‌ویژه که در مجاورت باغ بزرگ ملک‌آباد و دانشگاه فردوسی قرار گرفته است که این‌ها هم زمین‌های بزرگ و بافت گیاهی دارند. از طرفی در سه ضلع میدان آزادی فضای بزرگی داریم با گونه‌های درختی و گیاهی مناسب، آب در دسترس و فضای چمن که برای تغذیه گونه‌های زیادی از پرندگان ایده‌آل است، این عوامل سبب می‌شود که پرندگان از نقاط مختلف شهر به اینجا بیایند.»

این فعال حوزه پرنده‌نگری سال‌های زیادی را در بوستان ملت بوده و به این واسطه با گروه‌های پرنده‌نگری آشنا است، اما سؤالی که ذهن من را مشغول کرده است، استقبال مردم عادی از این ظرفیت است که میرسعیدی در این باره می‌گوید: «پرنده نگری به علاقه افراد برمی‌گردد. مثلا ممکن است فردی از یک استان دیگر برای دیدن پرندگان بوستان ملت به مشهد بیاید، ولی یک نفر از همشهریانمان هر روز در بوستان ورزش کند و اصلا توجهی به پرندگان نداشته باشد. من در سال 94 تصویری از حضور پرندگان بال‌لاکی که پرنده بسیار زیبایی است در بوستان ملت ثبت کردم که برای سال‌های زیادی در مشهد کسی این پرندگان را ندیده بود، سپس در فضای مجازی منتشر کردم، بعد از زمان کوتاهی تماس‌ها با من از تهران و کرج و اصفهان و دیگر نقاط کشور شروع شد که بیشتر در جریان حضور این پرنده قرار بگیرند و بعد از مدت کوتاهی از نقاط مختلف کشور گروه‌های پرنده‌نگری برای دیدن این پرنده به مشهد و بوستان ملت آمدند. بنابراین این ظرفیت و فضا وجود دارد، اما شهروندانی آن را دنبال می‌کنند که واقعا علاقه‌مند باشند.»

بوستان ملت شکارچی پرنده ندارد

میرسعیدی در ادامه گفت‌وگو به نقاطی از بوستان ملت که تجمع بیشتر پرندگان را دارد اشاره می‌کند و می‌گوید: «پرندگان بسته به گونه گیاهی که آن را دوست دارند، در نقاط مختلف پارک پراکنده‌اند. اگر شهروندان تمایل به رؤیت گنجشک‌سانان و سسک‌ها(گونه‌ای از گنجشک‌سانان) داشته باشند می‌‌توانند در دور سایت بانوان بوستان این گونه‌ها را ببینند، چرا که این گونه از پرندگان بیشتر علاقه به بوته‌های پر تراکم و شلوغ دارند و در آنجا هم در آسایش و هم از شر گربه‌ها در امان هستند.

در مرکز پارک که درختان بزرگ‌تر و قدیمی‌تر وجود دارد می‌توان رفت و آمد طوطی‌ها را بیشتر دید چرا که روی درختان بزرگ لانه‌سازی می‌کنند. افرادی هم که تمایل به دیدن پرندگان گونه پیغوها دارند این پرنده را در پشت آسایشگاه جانبازان امام خمینی‌(ره) می‌توانند ببینند، همچنین در اطراف آب‌نماها و به‌ویژه دریاچه بوستان هم می‌توانند پرندگان آبزی را رصد کنند.»میرسعیدی در ادامه درباره زمان پیک حضور پرندگان در بوستان ملت می‌گوید: «بیشترین تنوع گونه و تعداد پرندگان در بوستان ملت در بازه اواخر اسفند تا اواخر اردیبهشت رقم می‌خورد. دلیلش تولید مثل و وجود حشرات است که غذای خوبی برای پرندگان هستند. بیشترین حضور پرنده‌های مهاجر هم در بازه دی‌ماه تا بهمن‌ماه اتفاق می‌افتاد که شهروندان می‌توانند در بوستان ملت آن‌ها را ببینند.»

شکار پرندگان از طبیعت رفتار انسانی اشتباهی است که رخ می‌دهد، میر‌‎سعیدی درباره احتمال چنین اتفاقی در بوستان ملت می‌گوید: متأسفانه افرادی هستند که یا پرندگان را شکار می‌کنند یا آن‌ها را جهت نگهداری در قفس می‌گیرند و در واقع حضور در طبیعت را از پرنده سلب می‌کنند، این اتفاق پرتکرار است، اما با یقین می‌گویم چنین چیزی در بوستان ملت نمی‌افتد، چرا که انتظامات کاملا بر این موضوع نظارت دارد و از طرفی به واسطه حضور شهروندان فضا برای حضور چنین افرادی امن نیست.»

سروکله چنگگ و ماهی خورک پیدا شده است

ایجاد باشگاه یا ایستگاه پرنده‌نگری در بوستان ملت اتفاق مثبتی است که می‌تواند رقم بخورد، میرسعیدی در ادامه به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: «مشهد ظرفیت مناسبی برای ایجاد ایستگاه یا باشگاه پرنده‌نگری دارد، این اتفاق می‌تواند رقم بخورد و فرصتی باشد برای حضور بیشتر گردشگران در شهر مشهد که از این فرصت استفاده کنند.»

میرسعیدی درباره بهره بردن از صدای زیبای پرندگان که در فضای پارک ملت جاری است می‌گوید: «در یکی از دوره‌‌های مدیریتی در بوستان ملت، اتفاق مثبتی رقم خورد، صدای موسیقی بلندگوهای بوستان قطع شد و یک صدای ملایم از آواز پرندگان پخش شد، آرامش و فضای خاصی بر بوستان حاکم شد و از سویی بسیار مورد استقبال شهروندان قرار گرفت، این از زیبایی‌های بوستان ملت است که اگر فضا برای زندگی این پرندگان امن باشد، صدای آن‌ها می‌تواند آرامش بیشتری به فضا بدهد.»در ماه‌های اخیر لانه‌هایی برای پرندگان در بوستان ملت و دیگر بوستان‌های شهری نصب شده است که میرسعیدی درباره تأثیر مثبت این کار می‌گوید: 
« بیشتر کارشناسان اعتقاد دارند که نباید در طبیعت دستکاری کرد، اما این تلاشی است که انجام شده و در مواردی تأثیرات مثبتی داشته است، به عنوان مثال در مدتی قبل یک لانه برای پرندگان آبزی در دریاچه ایجاد شد. اکنون پرنده چنگر چند ماهی است که به بوستان آمده و در اینجا مانده است یا پرنده ماهی‌خورک رصد شده است که تأثیر همان کار مثبت است.»

سفره رنگارنگی برای پرندگان بوستان ملت

در ادامه بررسی ظرفیت‌های پرنده‌نگری بوستان ملت به سراغ مرتضی منفرد می‌روم، با او در موزه جانورشناسی پروفسور جمشید درویش در دانشگاه فردوسی قرار دارم، همان موزه‌ای که به همت جمشید درویش، پدر علم بیوسیستماتیک ایران، راه‌اندازی شد.

وارد مو‌زه می‌شوم، تک‌تک پرندگان تاکسیدرمی شده با من حرف می‌زنند، با نگاه بی‌صدای‌ خود و البته چهره‌های زیبا که گمان می‌کنم نقاشی هستند. از خودم می‌پرسم؛ چرا این پرندگان با همین اندازه از زیبایی و البته با صوتی دلنشین در طبیعت وجود دارند و ما به راحتی از کنار آن‌ها می‌گذریم؟

مرتضی منفرد بیشتر پرندگان را به خوبی می‌شناسد و در همان ابتدای صحبت دوست دارد این پرندگان و زیبایی‌های آن‌ها را به دیگران بشناساند. ۱۲ سال است پرنده‌نگری می‌کند و به اذعان خودش با این کار تجربه خوبی‌ را کسب می‌کند، از سویی پرنده‌نگری را حیطه‌ای می‌داند که ورزش، حضور در طبیعت، تفریح ، تقویت حواس و علم‌آموزی را با همدیگر به انسان عرضه می‌کند.

منفرد در ابتدای گفت‌وگو به موضوع ظرفیت‌های بوستان ملت به عنوان زیستگاه مناسب پرندگان اشاره می‌کند و می‌گوید: «وقتی ما از بالا بودن غنای گونه‌ای در محیطی صحبت می‌کنیم- به عنوان مثال درباره پرندگان- این موضوع تصادفی نیست، غنای گونه‌ای رابطه مستقیمی با امکانات آن محیط دارد، جایی مانند پارک ملت به چند دلیل، وجود گونه‌های پرنده بهتر از دیگر بوستان‌های شهر است که مهم‌ترین آن تنوع زیستگاه و کنام‌ها است، شما در پارک ملت درخت کهنسال خیلی بلند می‌بینید، بوته‌ها و درختچه‌های متراکم می‌بینید، دریاچه مصنوعی و جوی آب وجود دارد و همچنین سطح گسترده تحت کشت چمن را می‌بینید که این عوامل سبب می‌شود برای گونه‌های متعددی از پرندگان جذابیت وجود داشته باشد. حتی تعدادی درخت مثمر در این بوستان وجود دارد، مانند درخت ازگیل، درخت گردو. پرندگان خیلی زود این منابع غذایی را پیدا می‌کنند. حتی درخت زیتون تلخ یکی از منابع تأمین غذای طوطی‌ها در فصل زمستان است که غذای کمتری در دسترس آن‌ها است.

زمانی که باران می‌بارد و این میوه‌ها نم کشیده است طوطی‌ها با حوصله شروع به تغذیه از این میوه‌ها می‌کنند، پوست تلخ را می‌کنند و دانه درون میوه ها را می‌خورند. در بین بوستان‌های مشهد تنوع و قدمت درختان بوستان ملت بی‌نظیر است، به واسطه وجود آب و چمن‌ فراوان در فصل بهار و تابستان حشره به وفور یافت می‌شود و برای پرندگانی که جوجه‌های گرسنه در آشیانه‌های خود دارند اینجا چیزی از بهشت کم ندارد ، وسعت زیاد بوستان و تعدد و تنوع درختان در مجموع پایداری و امنیت را برای پرندگان بالا می‌برد . با توجه به درختان بلندی که در این بوستان قرار گرفته است پرندگان شکاری مانند دلیجه و پیغوی کوچک به عنوان شکارچی‌های طبیعی پرندگان در این بوستان رصد می‌شوند.»

پرنده‌ها پیش از شهرنشینی ما بوده‌اند

شاید برای‌ شما هم جالب باشد که بدانید از چه زمانی در بوستان ملت پرندگان در رفت و آمد بوده‌اند یا رویت شده‌اند، گزارش‌های قبلی از این مکان نشان می‌دهد، قبل از ساخت این بوستان هم به واسطه بافت جنگلی این نقطه، پرندگان زیست‌مندان قدیمی این منطقه بوده‌اند ، اما روایت مرتضی منفرد از اینکه از چه سال‌هایی در اینجا پرنده‌ها دیده شده‌اند جالب است‌. او در این‌باره می‌گوید: «تاریخ دقیقی از اولین پرنده‌نگری در بوستان ملت در دسترس نیست، اما یقینا به عمر این مکان، حتی قبل از آنکه ما این شهر را بسازیم پرنده‌ها در این نقطه زندگی کرده‌اند. در این‌باره باید اشاره کنم در حالی که از موزه‌ای در یکی از شهرستان‌های خراسان بازدید‌ می‌کردم پرنده‌ای را دیدم و از متصدی مجموعه پرسیدم که این پرنده از کجا آمده است و گفت: «در سال ۶۰ به یک پسربچه پول می‌دادم که با پلخمون پرنده را در پارک ملت بزند و برای من بیاورد.»

پرندگان در کنترل جمعیت حشرات موثر هستند

مرتضی منفرد در ادامه به گونه‌هایی که در بوستان ملت زیست می‌کنند، اشاره می‌کند و می‌گوید: «تاکنون حضور حدود ۱۰۰ گونه پرنده در بوستان ملت مستند شده‌ است که بعضی از این پرنده‌ها بسیار خاص و کمیاب هستند ، مثلا سهره سرسیاه(Eurasian bullfinch) یا سهره نوک‌ بزرگ (Hawfinch)،توکای پهلو سرخ (Redwing) که به تعداد انگشتان دست در استان گزارش شده‌اند. یکی دیگر از میهمان‌های خاص این بوستان پرنده زیبایی به نام بال‌لاکی است که 4سال پیش تعداد در خور توجی از آن‌ها به مشهد آمدند و توجه تعداد زیادی از علاقه‌مندان پرنده‌نگری را به شهرمان معطوف کرد. بیشتر‌ پرندگانی که ما در بوستان ملت می‌بینیم متعلق به راسته گنجشک‌سانان هستند. همین اسم نشان می‌دهد که این پرندگان کم و بیش شبیه گنجشک (چغوک : چو+غوک= شبیه به قورباغه : این نام مشهدی الهام گرفته از نوع خاص راه رفتن گنجشک‌هاست که با هر دو پا جهش می کنند)- هستند. در کنار گنجشک‌ها از خانواده سارها، سار معمولی ، سار صورتی و مینا جمعیت در خور توجهی را می‌بینیم، از خانواده هدهدها یک گونه که همان شانه به سر یا هد هد باشد قابل رؤیت است. از خانواده توکا‌ها گونه‌های توکای سیاه، توکای گلوسیاه ، توکای پهلو سرخ و توکای باغی دیده می‌شود .

باید توجه کنیم که این پرندگان حشره‌خوارهستند و اگر بوستان‌های شهر را به عنوان زیستگاه خود انتخاب کنند در عمل نقش بسزایی در کنترل جمعیت حشرات ایفا می‌کنند و این یعنی نیاز کمتر به مصرف سموم برای دفع آفات داریم. از خانواده کلاغ‌ها هم گونه‌هایی در بوستان ملت ثبت شده است که شامل کلاغ سیاه، کلاغ ابلق و زاغی می‌شوند. برخی پرندگان هم که به ندرت ثبت و کمتر مشاهده شده‌اند. مانند تنجه و اردک سرسبز از خانواده اردک‌‌ها ، چنگر از خانواده چنگرها و آب‌چلیک‌ و پاشلک و ابیا که گونه‌هایی کنار آبزی هستند.»مرتضی منفرد در ادامه به ممتاز بودن بوستان ملت در داشتن تنوع گونه‌های پرنده‌ها در شهر مشهد اشاره می‌کند و می‌گوید: «یک پایگاه داده آنلاین از مشاهدات پرندگان بنام eBird وجود دارد که از سراسر جهان پرنده نگرها اطلاعات و تصاویر مشاهدات خود را از پرندگان در این پایگاه بارگذاری می‌کنند، در این پایگاه، بوستان ملت یکی از مناطق داغ (Hotspots) برای مشاهده پرندگان در شرق کشور است که این به واسطه ظرفیت‌های این بوستان است.

تهدید تنوع پرندگان به دست انسان

آنچه در بوستان ملت و شهر مشهد مشاهده می‌شود، افزایش تعداد کلاغ‌ها و خطر آن‌ها برای دیگر پرندگان است، منفرد در این‌باره بیان می‌کند: «حجم خیلی زیادی از غذایی که ما در شهرها به عنوان زباله دور می‌اندازیم، در نهایت به کلاغ‌ها می‌رسد، این کلاغ‌ها با هوش زیاد و فرصت‌طلبی که دارند تغذیه خود را از این پسماند انجام می‌دهند و به همین دلیل جمعیت آن‌ها زیاد شده است، با‌ توجه به اینکه این پرندگان در زیستگاه‌های شهری شکارچی طبیعی ندارند افزایش جمعیت آن‌ها سبب ایجاد بحران برای بسیاری از پرندگان خرد‌جثه می‌شود.این همان خطر صید شدن پرندگان کوچک است، کلاغ‌ها قوی و با‌هوش هستند و می‌توانند پرندگان دیگر را غافلگیر کنند و مستقیم از پرندگان کوچک‌تر یا تخم‌ها و جوجه‌های آن‌ها تغذیه کنند و به این ترتیب در تولید مثل گونه‌های دیگر تأثیرگذار باشند که این فقط تأثیر مستقیم این افزایش جمعیت غیرعادی است. از سویی دیگر پرنده‌ای مثل کلاغ که همه‌چیز‌خوار‌ است، یعنی هم از دانه‌ها به خوبی تغذیه می‌کند و هم ازحشرات، سایر بند پایان وحتی خزندگان و پرندگان و پستانداران کوچک را هم تغذیه می‌کند، بنابراین در فاکتور مهم مواد غذایی هم با دیگر پرندگان رقابت می‌کند .یعنی هرچه تعداد کلاغ‌ها بیشتر می‌شود غذای کمتری نصیب گونه‌های دیگر پرندگان می‌شود. بدین‌ ترتیب ما انسان‌ها خواسته یا ناخواسته سبب افزایش تعدادی از پرندگان ‌‌و کاهش تعداد دیگری از آن‌ها‌ می‌شویم و به این ترتیب در ۵۰ یا ۱۰۰ سال دیگر تنوع پرندگان را به شکل فعلی نخواهیم‌ داشت.»

چرخه باطل غذادهی

غذا دادن به گربه‌های پارک ملت از سوی شهروندان که تعداد آن‌ها بسیار هم زیاد است سبب بهم خوردن چرخه طبیعی حضور جانواران در این بوستان شده است، در ادامه این موضوع را با مرتضی منفرد مطرح می‌کنم و در این‌باره بیشتر صحبت می‌کنیم، او‌ معتقد است غذا‌ دادن به حیوانات کار‌ درستی‌نیست و می‌گوید: «غذا دادن به حیوانات چه برای حیات وحش و چه برای حیوانات اهلی کار توصیه شده‌ای نیست، چون با این کار یک انرژی غیرعادی در اختیار جمعیت‌های آن گونه قرار می‌گیرد، همین قضیه باعث می‌شود توازن جمعیت آن‌ها در زیستگاه به هم‌ بخورد. هر زیستگاهی یک ظرفیتی محدود برای یک تعداد جاندار دارد و مهم‌ترین فاکتورکنترل این گنجایش هم غذاست، ما با شهر نشینی و تولید زباله فراوان که حجم زیادی از آن غذا در نهایت به حیواناتی مانند سگ‌ها و گربه‌ها و کلاغ‌ها می‌رسد این اتفاق را رقم می‌زنیم . این اتفاق ناشی از نبود مدیریت صحیح‌ پسماند است. غذادهی به حیوانات موجب رشد جمعیت آن‌ها و افزایش دامنه مشکلاتشان می‌شود. این افزایش جمعیت با تأثیر صیادی و رقابتی که این گونه‌ها با دیگر جانداران انجام می‌دهند یک چرخه باطل را شکل می‌دهد که در نهایت به کم شدن تنوع زیستی زیستگاه‌ها منجر خواهد شد.»

شکل نگهداری از فضای سبز هم در سال‌های اخیر مورد انتقاد فعالان حوزه‌های مختلف محیط زیست بوده است که منفرد در این‌باره می‌گوید: «ما از حقوق حیوانات زیاد صحبت می‌کنیم‌، ولی صحبت من این است که وقتی ما با یک اسپری هزاران حشره را می‌کشیم آیا معتقدیم آن‌ها حقی ندارند؟ پرندگانی که از آن حشرات تغذیه می‌کنند حقی ندارند؟! ما با دست بردن در زیستگاه‌های این جانوران و تخریب آن به اندازه کافی به جانوران ضربه زده‌ایم، حالا برای اینکه خوشمان نمی‌آید در جایی که هستیم حشره باشد فورا به سمپاشی اقدام می‌کنیم در حالی که این کار را می‌توان با روش کم‌آسیب‌تر انجام داد، به عنوان مثال روش کنترل بیولوژیک که با کفشدوزک‌ها انجام‌ می‌دهند، این حشرات از شته‌ها تغذیه می‌کنند. فرد می‌تواند از این حشرات در مزرعه پرورش دهد و به تعداد لازم روی درختان میوه و باغ‌ها استفاده کند. زمانی‌ هم که شته‌‌ها کم شوند تعداد زیادی از این کفشدوزک‌ها هم کم خواهند شد یا خوراک دیگر جانوران خواهند شد، از هیچ سمی هم استفاده نمی‌شود، باید دقت کرد که فقط حشره از سم آسیب نمی‌خورد بلکه آن پرنده‌ای هم‌که حشره‌ را می‌خورد آسیب ‌می‌بیند.»

درختان خشکیده را به نفع پرنده‌ها نگه‌داریم

هرس یا قطع شتاب‌زده درختان دیگر خطری است که طبیعت و زیستگاه پرندگان را تهدید می‌کند، منفرد در معرفی این خطرات می‌گوید: «در این مورد می‌توان مثال زد که آیا در زمان هرس‌ درختان دقت می‌شود که آیا اکنون فصل زادآوری پرندگان نباشد؟ کسی‌ هرس درختان را انجام می‌دهد به این موضوع فکر می‌کند که ممکن است در داخل این شاخه یا تنه تو خالی درخت یک آشیانه باشد؟ خیلی راحت می‌توان هرس را در زمانی غیراز فصل زادآوری پرندگان‌انجام داد یا درختان خشکیده‌ای که خطر سقوط ندارند، آگاهانه و به نفع پرندگان به حال خود گذاشت.»

جای پرنده شکاری در قفس و اتاق نیست

حالا و بعد از صحبت با دو کارشناس حوزه پرنده‌نگری نکته جدیدی ذهنم را به خود مشغول می‌کند، از نکات مهم حفظ محیط زیست و حیات وحش ، توجه به سلامت جانوران است، این خطر برای پرندگان وجود دارد که به بیماری‌های مختلف گرفتار شوند که حیات آن‌ها را تهدید کند، برای اطلاع بیشتر و اینکه شهروندان چه سهمی در این مراقبت دارند به سراغ پیمان نخعی، دامپزشک تخصصی پرندگان، می‌روم، اولین صحبت او درباره تأثیر انسان بر بیماری‌های پرندگان است که در این‌باره می‌گوید: «معمولا بیشترین بیماری که پرندگان به آن گرفتار می‌شوند -چه در طبیعت و چه ناخواسته توسط انسان- در پی وجود پسماندهای غذایی مانند آدامس و نان خشک است که به نوعی بیماری قارچی منجر می‌شود.

در کنار این بیماری امکان درگیر شدن با بیماری‌هایی مثل آنفلوانزا هم وجود دارد که بین خود پرندگان منتقل می‌شود. بیماری دیگر هم می‌تواند شکستگی بال و پا در اثر یک اتفاق طبیعی مانند نزاع پرندگان باشد، اما سهمی که شهروندان در این مورد دارند که در بوستان ملت هم قابل مشاهده است، غذا دادن شهروندان به پرندگان است، رفتاری که توصیه می‌شود به هیچ وجه انجام نشود، اگر هم برخی شهروندان برای آرامش و روحیه خود این کار را انجام می‌دهند از دانه‌ها و ارزن استفاده کنند و نان خشک و برنج و پسماند غذایی را به پرندگان ندهند که موجب بیماری پرندگان است.»

با توجه به حضور گونه‌های شکاری از جمله دلیجه و پیغوی کوچک در بوستان ملت، یکی از دغدغه‌هایی که دکتر نخعی به آن اشاره می‌کند، شکار این پرندگان است که در توضیح بیشتر می‌گوید: « یکی از رفتارهای اشتباهی که رخ می‌دهد و ما در مجموعه‌های درمانی پرندگان شاهد آن هستیم آوردن پرندگان شکاری برای درمان است، جای نگهداری این پرندگان در اتاق و قفس نیست، آنها پرندگان شرایط متفاوتی با طوطی و گنشجک دارند و نگهداری آن‌ها ظلم بزرگی به این پرندگان است، با توجه به اینکه گونه‌‎هایی از این پرندگان در پارک ملت هم قابل رصد هستند درخواست دارم شهروندان به هیچ وجه به گرفتن و نگهداری این پرندگان اقدام نکنند چرا که در زمان کوتاهی آ نها در فضایی غیراز طبیعت بیمار می‌شوند.»بخش پایانی صحبت پیمانی هم در ارتباط با خطر انتقال بیماری بین گربه و سگ به پرندگان است که می‌گوید: «خطر اصلی سگ و گربه که در پارک ملت هم دیده می‌شود همان اثر صیادی بودن است و از طرفی هم ناامنی فضا برای پرندگان است و خوشبختانه تا کنون بیماری مشترکی بین پرنده و سگ و گربه شناسایی نشده است.»